Bruce Springsteen is boos

Op zijn 17de studioalbum Wrecking Ball klinkt Bruce Springsteen bozer en bezielder dan ooit. Op het album trekt de Amerikaanse rocktycoon fel van leer tegen zakkenvullende bankiers, de groeiende kloof tussen arm en rijk en tegen het verlies van oude normen en waarden. ,,Het werd tijd dat er eens iemand opstond die zegt waar het op staat’’, zegt The Boss tijdens de presentatie van zijn album in Parijs. 

Springsteen Wrecking Ball klinkt bezield en intens

The boss is boos

DOOR MARK ROOS

62 is hij al. Je zou het hem niet geven. Met zijn versleten jeansbroek, smoezelig grijze jasje en nonchalante shawltje heeft Bruce Springsteen nog steeds iets jeugdigs. Iets aanraakbaars ook, hoewel zijn charisma, ook zonder muzikanten, gitaren en drums in de buurt, groot genoeg is om een stadion te vullen.

Springsteen is vandaag in Parijs om zijn nieuwe album Wrecking Ball onder de aandacht te brengen van een select groepje journalisten. In het even historierijke als sfeervolle Théâtre Marigny, vlak bij de Champs Elysées, neemt hij ruim een uur de tijd om de pers te woord te staan. Vanaf zijn barkruk op het podium beantwoordt hij vervelende vragen met pretoogjes en een humoristische kwinkslag, domme vragen met intelligente levenswijsheden en particuliere vragen - ,,Gaat u tijdens uw concert in Noorwegen nog iets doen aan het drama in Utøya?’’ – met universele verhandelingen over goed en kwaad.

Eigenlijk zou je als journalist dit soort bijeenkomsten moeten boycotten, maar in het geval van The Boss maken we graag een uitzondering. Springsteen geeft immers nauwelijks interviews en als hij wat te melden heeft, snijdt het in negen van de tien gevallen hout.

Wat opvalt aan Wrecking Ball is dat het album bozer, urgenter en gedrevener klinkt dan zijn laatste albums. ,,Bij het schrijven van nieuwe nummers is boosheid een prima drijfveer,’’ legt hij uit. ,,Een groot deel van het nieuwe album heb ik geschreven in 2008, ten tijde van het begin van de economische crisis. Mensen verloren massaal hun baan, hun huis en hun spaargeld, terwijl niemand werd gestraft. Het leek een uitzichtloze situatie en het was doodstil. De afgelopen jaren waren één grote neergaande lijn, zonder dat iemand zich erover leek op te winden. Het werd tijd dat er iemand opstond die zegt waar het op staat.’’

Het debat over de deplorabele toestand van de Verenigde Staten mag dan wel langzaam op gang zijn gekomen; Springsteen blijft zich zorgen maken. ,,Deze economische crisis heeft ervoor gezorgd dat het hele idee van de Amerikaanse droom op losse schroeven is komen te staan. De trein rijdt, maar lang niet iedereen mag mee. Ik ben opgegroeid met het idee dat het er niet toe deed wie je was en waar je wieg stond. Maar als je vandaag de dag arm wordt geboren, is het vrijwel onmogelijk om uit die armoede te ontsnappen.’’

In openingstrack We Take Care Of Our Own stelt Springsteen aan aantal vragen, waaronder de belangrijke vraag of Amerika wel goed zorgt voor zijn burgers. ,,In de songs werk ik toe naar mogelijke antwoorden op die vragen. In elke song introduceer ik een ander personage met een eigen zienswijze op de problemen van deze tijd. Het zijn stuk voor stuk boze mensen, maar in hun boosheid schuilt ook wel degelijk hoop.’’ Zo figureert in het nummer Easy Money een gedesillusioneerde loser die op rooftocht gaat, waarmee hij het voorbeeld volgt van bankiers, door Springsteen consequent ‘robber barons’ genoemd.

Springsteen ziet de wrecking ball (sloophamer) uit de albumtitel als een metafoor voor iets dat dingen kapotmaakt om iets nieuws te creëren, maar ook als verwijzing naar de menselijke neiging om dingen te slopen zonder duidelijk doel. ,,Ik weet dat ik soms klink als een politicus, maar ik ben dat zeker niet. Dat ik heb meegewerkt aan de campagne van Obama was omdat we daarvoor verschrikkelijke jaren hadden gehad onder het bewind van Bush. Ik kon gewoon niet toezien dat het wanbeleid van die man niet afgestraft werd. Maar verder vind ik dat je als muzikant verre van politiek moet blijven.’’

Toch erkent hij wel dat er een duidelijke politieke – of beter: geëngageerde  - component in zijn muziek zit. ,,Sinds de jaren ’70 ben ik de afstand aan het meten tussen de Amerikaanse droom en de Amerikaanse realiteit. Ik deed dat ten tijd van The River, Nebraska en Born In The USA, en dat doe ik nu in in nummers als We Take Care Of Our Own. Mijn intenties zijn ook nauwelijks veranderd in de loop der jaren. Ik wil bij mensen teweegbrengen wat Dylan met mij deed: de deur van je ziel opentrappen. Ik wil dat mijn muziek je als luisteraar boos of uitbundig maakt, je aanzet om te gaan dansen, om verliefd te worden of om na te denken over de wereld waarin we leven.’’

Springsteen zegt dat zijn engagement is terug te leiden tot zijn jeugd. ,,Ik kom uit een gezin waarin mijn moeder kostwinner was en mijn vader een lijdensweg aflegde om aan werk te komen. Op het gebied van werk is mijn moeder een inspiratiebron geweest. Aan de andere kant heb ik ook veel meegekregen van het falen van mijn vader. Doordat hij geen werk kon vinden, was het bij ons soms een mijnenveld met emotionele ups en downs en soms zelfs lichamelijk geweld. De conclusie die ik uit dat alles heb getrokken is dat je een groot deel van je identiteit ontleent aan je werk.’’

Wat dat betreft heeft de boss weinig te klagen.,,Ik ben een gezegend mens. Als kind wilde ik een publiek, wilde ik mijn boodschap delen, wilde ik mensen raken en vermaken. Als je mijn teksten goed leest, zie je iemand die de wereld om zich heen probeert te vatten en te begrijpen. Ik probeer dat zo integer mogelijk te doen. Kennelijk krijgt mijn boodschap daardoor iets universeels en voelen veel mensen zich daardoor aangesproken.’’

Voordat Springsteen ging werken aan Wrecking Ball, was hij bezig met muziek voor twee andere albums. Ongeveer veertig songs verdwenen grotendeels in de prullenbak. ,,Voor mij is het schrijven van songs een eerste levensbehoefte, net als honger, dorst en seks. Ik schreef al songs voordat ik er voor betaald werd. Ik ben nooit gedreven door financiële motieven. Songschrijven is geduld hebben. Hard werken, blijven schrijven tot hét komt. Het geheim van een goede song? Er moet een klik zijn tussen jou, je vorm van de dag, je talent, de toestand van de wereld, het klimaat en de stand van de zon.’’

Op Wrecking Ball zijn sporen van gospelmuziek te vinden en ook religieus getinte teksten. ,, Ik woonde naast een kerk, tegenover een seminarie, een klooster en een katholieke school. Vanuit mijn raam zag ik overal priesters en nonnen. En ik heb flink van bruiloften van een afstandje gadegeslagen. Ik ben gehersenspoeld door het katholicisme. Ik vergelijk het wel eens met Al Pacino in The Godfather: ik probeer aan het katholieke geloof te ontsnappen, maar word er net zo snel weer naar teruggedreven. Kennelijk is het zo: eens een katholiek, altijd een katholiek.’’

Als de vorig jaar overleden Clarence – The Big Man – Clemons, saxofonist van zijn E Street Band, ter sprake komt, lijkt Springsteen even geëmotioneerd. Bijna veertig jaar deelden Springsteen en Clemons het podium. ,,Ik was 22 toen ik hem leerde kennen. Ik was een jochie nog, ongeveer net zo oud als mijn zoon nu. Er is een heel dorp nodig om het gat dat die man achterliet in de E Street Band te vullen. We hebben het gemis deels op kunnen vangen met Jake Clemons, de neef van Clarence die ook saxofoon speelt. Maar toch mis ik mijn vriend nog elke dag.’’

Springsteen zegt vriendschap heel belangrijk te vinden in de muziek. Dat gold voor Clarence Clemons en dat geldt zeker ook voor E Street bandlid van het eerste uur Steve Van Zandt. ,,Steve en ik delen sinds onze tienerjaren een voorliefde voor rock-‘n-roll. We toonden echt freakgedrag: en dan praat ik niet alleen over muziek maar ook over bijbehorende kapsels en outfits. We voerden oeverloze discussie. Wie is beter: Jeff Beck of Led Zeppelin? De jonge Elvis of de oude Elvis? Ik wens iedereen zo’n fijne rock-en-rollpartner toe.’’

Vlak voordat Springsteen door zijn bodyguards de theaterzaal wordt uitgeleid, komt kort zijn toekomst ter sprake. ,,Weet je: ik wil doorgaan met dit leven zo lang ik kan. Mijn stem wordt er niet slechter op. Sterker nog, mijn falset wordt steeds beter. Als ik Tony Bennett nog hoor zingen op zijn 85ste, dan denk ik: dat wil ik ook!.’’

Wrecking Ball van Bruce Springsteen ligt vrijdag in de winkels. Bruce Springsteen treedt op 28 mei op tijdens festival Pinkpop in Landgraaf.