Herman Brusselmans kruipt uit zijn dalletje

In Herman Brusselmans' nieuwe roman Van drie tot zes wil het niet bepaald vlotten met de liefde van hoofdpersonage Willem Zundap. Het boek is een weerslag van de moeilijke periode die de Vlaamse schrijver doormaakte.

Herman Brusselmans heeft zijn leven weer een beetje op de rails

 

Geen tijd voor een burn-out

DOOR MARK ROOS
Het was in 2009 dat schrijver Herman Brusselmans (53) bekendmaakte dat hij even helemaal genoeg had van het schrijverschap en dat hij toe was aan een time-out. Nu, krap twee jaar en twee romans later, denkt de zelfbenoemde mooie, jonge oppergod van de Vlaamse letteren daar veel genuanceerder over. ,,Van het schrijven zal ik nooit genoeg krijgen. Het ging en gaat mij om al het gedoe eromheen. Al die dilemma's en die keuzes die ik moest maken: ik werd er gek van. Moet ik dat interview met het AD nu wel of niet doen? Moet ik nu wel of niet bij Pauw en Witteman gaan zitten? En waar moet ik het dan over hebben? Moet ik dan weer beginnen over de kunst van het beffen? Moet ik dan weer naast zo'n nitwit als Georgina Verbaan gaan zitten die nog nooit een boek heeft gelezen?''
In zijn loft in de oude binnenstad van Gent vertelt Brusselmans - ,,Laten we vandaag eens geen flikkers, moslims en vrouwen beledigen'' - dat hij een rottijd achter de rug heeft. Zo had hij meer dan ooit last van negatieve, pessimistische en neerslachtige buien. Daarnaast besloot Tania De Metsenaere, al 18 jaar zijn grote liefde, begin dit jaar op zichzelf te gaan wonen; iets wat breed werd uitgemeten in de Vlaamse pers.
De tegenslagen vinden zijn weerslag in de deze week verschenen roman Van drie tot zes, dat het verhaal vertelt van Willem Zundap, een schrijver/radiomaker die niet bepaald positief staat tegenover zijn droomvrouw en de liefde. Brusselmans: ,,Ik gebruik de werkelijkheid en vervlecht dat in mijn boeken. Enerzijds schrijf ik fictie, anderzijds kan ik ook opeens gebruikmaken van mijn gedachten over mijn gevoelsleven, Jeroen Krabbé, de situatie in Egypte of de laatste hit van Lady Gaga. Ik schrijf geen science-fiction, maar het is ook weer niet zo dat ik mijn dagboeken openbaar.''
De geruchten dat Brusselmans de laatste jaren is opgelopen tegen een flinke burn-out, verwijst hij naar het spreekwoordelijke rijk der fabelen. ,,Ik heb echt wel mindere periodes gekend en klappen op mijn hoofd gehad. Dat ik niet van die bank af wilde komen, dat ik me moest slepen naar een interview of een optreden in Scheveningen. Er kan een moment komen dat het echt niet meer kan, maar ik heb die klap van de hamer nooit gehad. Er moet ook wel heel wat gebeuren voordat ik zeg dat het niet meer gaat. Wellicht heeft dat met mijn opvoeding te maken: we hadden thuis gewoon geen tijd voor een burn-out. Ik ben opgevoed met de gedachte 'geen bullshit'. Ben je verkouden? Niets mee te maken, je bed uit! Ik ben 14, 15 jaar kapot geweest van de angstaanvallen, maar ik ben altijd mijn bed uitgekomen en ben altijd doorgegaan met schrijven. Ik heb nooit geschreeuwd dat ik zielig was of een meelijwekkend sukkeltje was dat aandacht verdiende.''
Terwijl Brusselmans praat, luistert hond Eddie met een kluif van buffelhuid binnen pootbereik. De schrijver oogt vandaag de dag wat sombertjes. Hij lacht weinig, en maakt zich voortdurend sappel om de meest uiteenlopende zaken, variërend van het belabberde niveau van standup comedy tot de onderwaardering van Gerard Reve. Tussen zijn kritische betogen door, rookt hij sigaret na sigaret en blaast hij de rookwolken door de kamer richting het immense drumstel in dehoek. Brusselmans drumt er niet meer op, want Eddie raakt er overspannen van.
Met de nodige passie vertelt de Gentenaar over zijn voorliefde voor de Nederlandse cultuur, Nederlandse televisie, Nederlandse films en Bekende Nederlanders. ,,De schrijvers die ik leerde kennen rond mijn 18^de waren allemaal Nederlanders: Gerard Reve, Jan Cremer, Remco Campert, Johnny van Doorn, Jules Deelder. En 90 procent van mijn optredens zijn in Nederland.'' Ook zijn muzen bevinden zich grotendeels hier. ,,Enkele jaren terug was ik in de ban van Yolanthe Cabau. Die was toen nog met Jan Smit, maar ik beweerde dat ze daar snel mee klaar zou zijn omdat ze toe was aan een hoger niveau, namelijk een affaire met mij. Maar met Wesley Sneijder heeft ze het niveau nog zeven trappen verlaagd. Dus Yolanthe heeft afgedaan, dus nu richt ik mijn pijlen op Carice van Houten. Ik ben lekker aan het slijmen en haar aan het ophemelen. Ik heb nog geen reactie gehad. Eva Jinek heb ik ook een tijd lang bewonderd, maar die is nu met die kleine dikke advocaat, dus daar ben ik ook klaar mee.''
Zijn pikante uitspraken en het spel met de werkelijkheid en met humor: ze vormen een rode draad in zijn ruim vijftig romans omspannende oeuvre. Dat zijn humor volgens sommige critici vaak ver over de rand van het betamelijke gaat, maakt de schrijver zowel geliefd als omstreden. ,,Humor gaat vaak ten koste van mensen. We lachen daarom graag om bultenaars of moslims. Ik wil iedereen kunnen sarren en bespotten, en natuurlijk in eerste instantie mezelf. Ik portretteer mezelf graag als schlemiel, als een veehandelaarszoon uit Hamme, waar nooit een boek in huis was, maar die wel uitgroeide tot het grootste literaire genie van Europa. Ik maak graag zo'n soort draai. In het ene hoofdstuk kan ik mezelf afschilderen als de beste, om dat in het volgende hoofdstuk weer te ontkrachten.'' Brusselmans denkt dat de waarheid ergens in het midden ligt. ,, Ik zeg altijd dat ik in de top van de tweede klasse speel. In de eerste klasse spelen Saul Bellow, een absolute held van me, Joseph Heller en Gerard Reve. Ik speel daar heel verdienstelijk een klasse onder, met een peletonnetje met Arnon Grunberg en Ronald Giphart.
,,Ik denk dat ik me ergens halverwege de lagere en hogere cultuur beweeg. Ik heb redelijk wat van T.S. Eliot gelezen, maar ik luister ook naar Lady Gaga. Sommige zelfbenoemde literatuurkenners kunnen die combinatie moeilijk rijmen. Deze week kreeg ik een recensie in het ernstige dagblad De Standaard. 'Als je niet zou weten dat dit van Herman Brusselmans was, zou het in aanmerking kunnen komen voor een literaire prijs.' Dat zegt alles. Waarom mag niemand weten dat ik dat boek heb geschreven? Waarom zou een goed boek van mij geen literaire prijs mogen krijgen? Misschien Zoals ik me ook geen één komische film kan herinneren die een Oscar heeft gewonnen.''
Brusselmans stelt dat critici vinden dat literatuur richting de diepte van de mens zou moeten gaan. ,,Maar de meeste mensen hebben helemaal geen diepte. Die willen eten als ze honger hebben, neuken als ze geil zijn, willen een mooie auto en een mooi huis. Ik hou niet van schrijvers die koketteren met thema's uit andere culturen, ik vind dat tweedehands. Zo'n David van Reybrouck: ik vind het helemaal niks. Meneer is in een half jaar Congo doorgesjeesd op toeristische wijze, noemt zichzelf nu Congokenner en schrijft daar een vuistdik boek over. Ik heb het getracht te lezen, maar ben afgehaakt: wat een krakkemikkig, ongeloofwaardig proza. Als Jeroen Brouwers schrijft over Jappenkampen, geloof ik het wel, want hij heeft er echt ingezeten. En als Marga Minco schrijft over de Jodenvervolging geloof ik het ook, want ze is zelf vervolgd. Maar van die flikkers als Arthur Japin, die elke keer weer bestsellers schrijven over exotische thema's: ik kom er niet doorheen.''
Brusselmans zegt te doen wat hij goed kan. De kritiek dat zijn oeuvre soms wat eenvormig is, legt hij dan ook met liefde naast zich neer.,, Ik heb alles geprobeerd. Ik heb zelfs een roman geschreven over gelukkige mensen. En een roman over de Tweede Wereldoorlog, maar ik blijk dus, net als alle andere mensen, een one trick pony. Ik beheers maar één trucje. Ik vind het al een prestatie als je van dat trucje een compleet eigen trucje weet te maken. Reve heeft ook honderd keer dezelfde grappen en virtuoze zinsconstructie opgeschreven. De kritiek is dan dat hij zich herhaalt, maar ik zie het als belangrijke stijlelementen die getuigen van vakmanschap.''
,,Weet je, ik ben die discussies allemaal zat,'' verzucht hij. ,,Al die media met hun meninkjes over wat goed is en wat niet. Ik ga niet de benen uit mijn kont lopen om in de belangstelling te komen. Ik weiger te gaan schrijven om betere verkoopcijfers of waardering te krijgen of in De Wereld Draait Door te komen. Ik schrijf gewoon boekjes en als mijn uitgever dat uit wil geven, prima. Voor de rest: fuck it.''
Herman Brusselmans Van drie tot zes (Prometheus, €17,95) ligt nu in de winkels.