Nico Dijkshoorn poetst zijn blazoen op

Bundel Kleine Dingen is opmaat voor serieuze roman

Nico Dijkshoorn wil graag kwetsbaar zijn

DOOR MARK ROOS

In zijn nieuwe boek Kleine Dingen laat Nico Dijkshoorn zich van zijn milde kant zien. Dit keer geen venijnige spotdichten, maar positief gestemde schetsen, poëzie en observaties. Wat de columnist/dichter/performer betreft is dit slechts het begin van de nieuwe Nico Dijkshoorn. ,,Ik wil ook verhalen schrijven die ontroeren.''

Vorige week was Nico Dijkshoorn te gast op een Amnesty International-avond. De organisatie had hem gevraagd wat toepasselijke gedichten en verhalen voor te dragen uit eigen werk. ,,Ik begon daar met het gedicht Nelson Mandela over Ruud Gullit,'' zegt Dijkshoorn. ,,'Als ik had geweten dat Gullit me stond op te wachten, was ik nog twintig jaar langer blijven zitten op Robbeneiland.' Die viel echt als een steen.''
Dijkshoorn (50) verblikt of verbloost niet als hij de anekdote opdist. ,,Ik heb een soort van valsigheid in me,'' bekent hij met glimmende pretogen. ,,Ik ben hier niet om mensen te behagen. Als het allemaal te gezellig wordt, als ik de lach aan mijn kont heb hangen, dan mag ik graag even op de rem trappen. Op de Nacht van de Poëzie in Utrecht merkte ik dat de zaal tijdens mijn optreden steeds enthousiaster werd. Ik vond het toen hoog tijd worden voor het gedicht Bij de crematie van Gretta Duisenberg: 'Wel wat weinig as voor zo'n grote bek'. Je moest die linksige types in de zaal eens zien kijken. Het was toen wel voorbij met de vrolijkheid en het enthousiasme.''
Soms lijkt het wel alsof Nico Dijkshoorn provocateur van beroep is. Zijn blogs voor geenstijl en retecool.com, zijn televisieoptredens voor De Wereld Draait Door en zijn columns voor onder meer nu.nl en Voetbal International hebben hem een reputatie van iemand die geen blad voor de mond neemt. Of het nu gaat om de sterallures van Moke of het vermeende divagedrag van Trijntje Oosterhuis: ze kunnen rekenen op een sneer van Nico Dijkshoorn. ,,Ik word drie keer per week met de dood bedreigd. Dat krijg je ervan als je stukjes schrijft die je zou kunnen zien als één grote, frontale aanval op alles wat leeft. Ik ben heel erg van de harde en open discussie. En ik hou zelfs wel van een beetje fucken. Het is misschien naïef, maar toch ben ik elke keer weer verbaasd over al die scheldpartijen aan mijn adres.''
Toch vindt Dijkshoorn zijn imago van verbale relschopper wat eendimensionaal. Sterker nog, de beeldvorming zit hem soms wel in de weg. ,,Mijn huidige vriendin heb ik via internet leren kennen. Voor ons eerste afspraakje, ongeveer acht jaar geleden, informeerde ze: als we nu in een café gaan zitten, ga je toch niet luid zitten schreeuwen of zo? Mensen weten niet dat ik eigenlijk best verlegen ben en altijd achteraan sta.'' Ook zijn huidige uitgever Contact had zijn bedenkingen toen schrijver P.F. Thomèse voorstelde Nico Dijkshoorn in te lijven. ,,Bij Contact zagen ze me toch vooral ook als die recalcitrante man uit De Wereld Draait Door die er altijd met gestrekt been ingaat. Dat heeft me wel aan het denken gezet: ik moet maar eens af van dat imago van die gek die voortdurend wild om zich heen slaat.''
Zijn huidige boek Kleine Dingen is een eerste poging om zijn blazoen op te poetsen. ,,Ik wil wel gewoon gek blijven doen, maar ik wil ook verhalen schrijven die eerlijk zijn en ontroeren, waar de lach een keer achterwege blijft en waar geen sprake is van mooischrijverij. In mijn nieuwe bundel staan veel  nostalgische verhalen. Daarbij is het de kunst om aan de goede kant van de grens te blijven en niet van die zwelgende, schijtlollige stukjes te produceren.''
In tegenstelling tot zijn vorige boeken Dijkshoorn en 1000 Gedichten staan in Kleine Dingen bijna geen kritische, beschouwende stukken en gedichten. Het verhaal over zijn oude Afghaanse jas is nostalgisch maar zeker niet zwelgend. Ook de lofzang op Joop Zoetemelk, het verhaal over Lou Reed en het verslag van een dagje op stap met  de Belgische rockster Tom Barman zijn even serieus als indrukwekkend. Dijkshoorn: ,,Ik bewonder die drive, die eigenzinnigheid, die echtheid, die adhd-achtige verbetenheid van dat soort mensen. Het klinkt misschien pathetisch - alsof ik dat zou kunnen beoordelen - maar in feite komt veel van wat ik doe voort uit een soort kruistocht voor echtheid en oprechtheid. Dat is de meetlat waarlangs ik het leven beschouw.''
Als het aan Dijkshoorn ligt, trekt hij zijn nieuwe koers door richting zijn volgend jaar te verschijnen roman. ,,Dat wordt één jaar peentjes zweten. Ik wil een eerlijk boek schrijven, waarin mijn ouders en ikzelf figureren. Ik zit nu echt in een fase dat ik mijn vroegere leven beschouw. Ik probeer weer voor de geest te halen wat voor gezin wij vroeger waren. Ik denk dat het komt omdat ik zelf kinderen heb en nu beslissingen moet nemen die mijn ouders ooit moesten nemen. Ik probeer die herinneringen aan mijn tijd als jeugdige loner weer tot leven te wekken.
,,Ik kom uit een arbeidersgezin, dus waar die liefde voor de letteren vandaan komt? Geen idee. Op de een of andere manier was iemand die al op zijn 14de Tolstoi las op het strand. Ik was een bezeten lezer. Ik heb in de loop der jaren een voorliefde ontwikkeld voor schrijvers met een eigen geluid. Ik hou ervan dat als je iets leest je er een stem bij hoort. Dat geldt voor Jules Deelder, Gerard Reve en Johnny van Doorn. En ik denk dat dat bij mij ook zo is. Daarnaast hou ik heel erg van bekentenisliteratuur. Reve was daar een meester in. Het was natuurlijk een verschrikkelijke man, een onhandelbare mafkees. Maar wel verschrikkelijk fascinerend. En in prachtige boeken als De Avonden en Op weg naar het einde valt er nog wat te lachen ook. Geen vrijblijvende lach, maar een lach die gebouwd is op een hele berg ellende: daar heb ik wel wat mee.''
Kleine Dingen (Contact, €17,95) van Nico Dijkshoorn ligt vanaf vandaag in de winkels