Youp van 't Hek is moe van de opinie-industrie

Zinloos getwitter, Griekenland, Luik, Alphen, Henk Bleker, bouwput Nederland, Kunduz, de plaszak, het Maasstad Ziekenhuis en de hetze tegen de subsidieverslinders in de kunstwereld: het komt allemaal aan de orde in de Oudejaarsconference 2011 van Youp van ’t Hek. ‘Ik ben misschien een beetje cynisch, maar zeker niet zuur en verzadigd’.

Oudejaarsconference rekent af met overdosis aan meninkjes

Youp doopt de pen in zijn hart

DOOR MARK ROOS

,,Vroeger zaten we aan tafel, achter een bord stamppot, de toestand in de wereld te bespreken’’, zegt Youp van ’t Hek in de kleedkamer van theater Castellum in Alphen a/d Rijn. ,,Tegenwoordig zetten we De wereld draait door aan. Daar zitten elke avond dezelfde broers – Peter R. de Vries, Jan Mulder, Felix Rottenberg, je kent ze wel – voor ons te denken, zodat we kunnen zeggen: ik was het wel met Mulder eens.’’

In zijn Oudejaarsconference De 2de Viool maakt Youp van ’t Hek(57) korte metten met wat je zou kunnen noemen de opinie-industrie. Mede door social media als Hyves, Twitter en Facebook wordt Nederland overspoeld door meningen en meninkjes. ,,Ik ben een eenvoudige Ajax-seizoenkaarthouder. Toen de crisis daar uitbrak heb ik pakweg 19 uitnodigingen ontvangen om mijn mening te geven. Ik ben daar niet op ingegaan. Ik wil daar als columnist en als cabaretier wellicht nog wat mee en wil mijn kruit dus niet verschieten.’’

Van ’t Hek heeft zijn kruit duidelijk niet verschoten. Op het podium van Castellum in Alphen a/d Rijn presenteert hij een oudejaarsconference vol peper en zout, snelle wendingen, gevatte theorieën en beeldschone muziek met een hoofdrol voor de grande dame van de Nederlandse klassieke muziek, Emmy Verhey.

Bij het maken van een oudejaarsconference zegt Van ’t Hek weinig geordend te werk te gaan en komt hij pas relatief laat op stoom. ,,Pakweg vier dagen voor de eerste try-out loop ik rond met een stomend hoofd. Dan ga ik er eens goed voor zitten en wordt de familie nerveus dat ik nog zo weinig materiaal heb en zo weinig doe. Als ik wat ruw materiaal heb, ga ik voorlezen in Theater Pepijn in Den Haag. Ik kan dan zien wat werkt en wat niet. Vaak donder ik heel veel weg. Zo heb ik een hele passage over de koningin geschrapt. Er werd heel hard om gelachen, maar soms vind ik de grap te gemakkelijk of de lach te gemakkelijk en voel ik me er niet prettig bij.’’

Van ’t Hek zegt dat de onderwerpen voor zijn spot niet eens zo belangrijk zijn. ,,Het gaat mij om de gevoelens en mechanismes erachter. Hoe dingen werken en hoe ik er tegenaan kijk. Ik werk ook niet volgens een lijstje met de thema’s van het jaar. Als ik zit te schrijven, doop ik de pen in mijn hart. En dan komt het. O ja, dat is gebeurd afgelopen jaar. En o ja, dat was ik vergeten.’’

Iedereen denkt tegenwoordig een oudejaarsconference te kunnen doen, van Guido Weijers tot Sjaak Bral en Beau van Erven-Dorens. Vind je niet dat de oudejaarconference aan inflatie onderhevig is?

,,Zeker, hoewel bij Beau de knipoog er zo dik bovenop ligt, dat ik het wel weer kan waarderen. Maar onlangs zag ik Dolf Jansen op verzoek van Pauw en Witteman briefjes voorlezen met grappen uit het publiek. Ik vond dat slecht, beschamend en raar. Het maken van een conference is een ambacht. Lang niet iedereen kan dat.’’

Was 2011 een dankbaar jaar voor cabaretiers?

,,Het was vooral een heftig jaar. Die idioten in Luik, Noorwegen en Alphen: er zijn betere jaren geweest voor de mensheid, hoewel het tussen 1940 en 1945 ook niet helemaal lekker scheen te gaan en de Vietnamoorlog ook niet bepaald een feestje was.’’

Zie je die gekte als een tendens of een incident?

,,Het lijkt erop alsof de idiotie toeneemt. Zo’n man in Alphen a/d Rijn die om zich heen begint te knallen. Wat wil zo iemand nou? Ik schiet eens een handvol mensen neer in een winkelcentrum. Probeer maar eens in het hoofd van zo iemand te kruipen: dat lukt gewoon niet.’’

Je hebt in je carrière toch heel wat oorlogen, schietpartijen en ellende voorbij zien komen.

,,Als je 20 bent en je leest dat er ruzie is tussen Israel, Libanon, Egypte en de Palestijnen, doet het je net iets meer dan dat je het voor de tachtigste keer leest. Ik durf te beweren dat de conflicten in het Midden-Oosten tot na mijn dood voortduren. Ook denk ik dat ik wat anders naar de Arabische lente kijk dan jongeren die denken: en nu gaat het gebeuren.’’

Heeft dat ook invloed op je functioneren als cabaretier?

,,Als ik ruim twintig jaar terug in de tijd ga naar het begin van mijn carrière, zie ik mezelf terug mét haar op mijn hoofd, zonder kinderen en met ouders die nog in leven zijn. Nu zijn mijn twee kinderen het huis uit, zijn mijn ouders overleden en ben ik een oudere man geworden. Een oudere, en soms ook wijzere man. Ik zie de kinderen van mijn vroege fans in de zaal zitten. Als mensen naar Youp van ’t Hek komen, kennen ze me, weten ze een beetje wat ze kunnen verwachten. Daarnaast heb ik al veel conferences geschreven, dus ik heb er ervaring in. Ik zeg niet dat ik het vak nu snap, maar ik weet wel hoe het niet moet. Soms kijk ik naar collega-cabaretiers en verbaas ik me. Wat moet ik met jouw eigen, particuliere beslommeringen? Waar is de twist, de klik, de clou?’’

Je bent cynisch geworden.

,,Cynisch maar absoluut niet zuur en verzadigd. Ik geniet van het leven, ik reis veel, lees veel, beleef veel. Ik heb al jaren geen vaste chauffeur, maar maak ik gebruik van studenten die me rondrijden. Om de humor een beetje erin te houden. En om te weten wat er speelt buiten mijn directe gezichtsveld. Dat houdt me fris en scherp.’’

Youps Oudejaarsconference De 2de Viool wordt uitgezonden op zaterdag 31 december om 22.15 uur op Nederland 1.