De extreme betrokkenheid van Lineke Rijxman

Lineke Rijxman: topactrice

met een duidelijke boodschap

Met haar nieuwe solovoorstelling 'Wat is het nu' probeert actrice Lineke Rijxman mensen aan het denken te zetten over grote thema's als echtheid, waarheid en kunst. 'Maar er valt ook veel te lachen, hoor.'
DOOR MARK ROOS
Het maken van een solovoorstelling heeft nooit hoog op haar wensenlijstje gestaan. Maar nu haar vaste partners in theatergroep mugmetdegoudentand Marcel Musters (sabbatical) en Joan Nederlof (bezig met een televisieprogramma op basis van de vorige Mug-voorstelling Verlichtinglight) even andere prioriteiten hebben, stort ze zich met liefde op de komende theatertournee.
Lineke Rijxman ziet haar solodebuut Wat is het nu als een spannende, leerzame ervaring. Voor de eerste try-out was ik zo verschrikkelijk zenuwachtig. Normaal deel je zenuwen en irritaties met elkaar, waardoor ze worden verdund. Maar nu ben je op jezelf aangewezen. Gelukkig gaat alle spanning tijdens het spelen helemaal weg.''
Het spelen van een solovoorstelling is het zoveelste wapenfeit in de prachtige carrière van Rijxman. In de toneelwereld werd ze gelauwerd met de Colombina en de Theo d'Or, op televisie gloreerde ze in 't Spaanse Schaep, Hertenkamp, TV7 en Vuurzee en in de bioscopen in Alles is Liefde, Minoes, Zus en Zo en Alle Tijd. De filmrecensent van deze krant hield, naar aanleiding van haar rol naast Paul de Leeuw in Alle Tijd, een warm pleidooi om Rijxman een hoofdrol te geven in een Nederlandse speelfllm. De actrice is op de hoogte van de loftuitingen, maar reageert nuchter. ,,Ik ben erg gelukkig met de combinatie van televisie, film en theater, maar als ik zou moeten kiezen, kies ik toch voor toneel. Daar ligt mijn hart."
Begin deze eeuw maakte Rijxman furore bij Toneelgroep Amsterdam. Sinds 2009 maakt ze met Marcel Musters en Joan Nederlof deel uit van mugmetdegoudentand. Rijxman: ,,Wij maken theater dat uitgaat van het nu. Qua vorm zoeken we naar vernieuwing, qua inhoud naar thema's die in het hier en nu spelen.''
Ter voorbereiding van de nieuwe voorstelling Wat is het nu zijn Rijxman en Nederlof in gesprek gegaan over zaken die hen vandaag de dag bezighouden. Al snel kwamen de dreigende bezuinigingen in de kunstsector ter sprake.
,,Ik erger me aan de hetze tegen kunst. Dan wordt er gepraat over subsidieslurpers, nietsnutten, elitair gedoe. Ik vind niet dat je dat niet mag vinden; ik vind dat het gewoon niet waar is. Kunstenaars werken keihard. Iedere groep wil voor voile zalen optreden, en iedere groep doet daar zijn stinkende best voor. Rijxman ziet kunst als 'het netwerk van het bestaan'. ,,Het verruimt je horizon. Het verandert je denkbeelden, je gedrag en je blik op de wereld. Het kan je treffen in schoonheid, wat de mooiste ervaring is die er is. Het kan je aan het denken zetten en je blik op de wereld en je geest verruimen.''
Rijxman vindt dat je kinderen op jonge leeftijd moet laten kennismaken met kunst. ,,Je kunt moeilijk de kunstwereld verwijten dat ze te weinig publiek trekt als je muziekscholen sluit en bezuinigt op kunsteducatie. Je moet er gevoel voor creëren. Net als wijn, moet je het leren drinken."
Een onderliggend thema in Wat is het nu is de zoektocht naar de verschillen tussen waar en onwaar, tussen echt en onecht. Rijxman: ,,Op televisie worden dingen geroepen waar veel mensen in meegaan, zonder dat de vraag gesteld wordt of het allemaal wel waar is. Ik ben iemand die regelmatig naar de televisie zit te roepen. Ik zie gesprekken waarin de gei'nterviewde de schone schijn ophoudt of een rol speelt. Ik heb dan wel eens de neiging om heel hard naar een interviewer 'vraag nou dat!' te roepen. Of: Zeg nou eens echt eerlijk wat je vindt."
Of ze niet bang is dat het moralistisch en prekerig wordt? "Ik weet nooit zo goed wat ik daar mee moet. Ik geloof niet dat theater amoreel kan zijn. Ik heb niets tegen een preek, mits die eigenzinnig en spannend is. Ik heb er natuurlijk wel voor gezorgd dat het allemaal niet te prekerig wordt en dat er ook wat te lachen is. Ik probeer alles met humor, ernst, afstand en diepe betrokkenheid te brengen."
Wat is het nu t/m 10 december 2011 op tournee in Nederland. Complete speellijst op www.mugmetdegoudentand.nl