Kees Prins, Michiel Romeyn en Herman Koch gaan lekker ravotten

Michiel Romeyn, Kees Prins en Herman Koch zien optredens als een uitje

Jiskefet: eigen lol eerst

DOOR MARK ROOS
In bijna elk interview krijgen de drie heren van Jiskefet dezelfde vraag: of ze ooit nog eens een komisch televisieprogramma gaan maken. Sinds de drie in 2005 besloten om na vijftien jaar de stekker uit het televisieprogramma te trekken, is er tenslotte niets op humorgebied op de Nederlandse televisie geweest dat Jiskefet heeft doen vergeten. Hoewel de heren het eigenlijk wel eens zijn met die stelling, is Kees Prins de beroerdste niet om alle hoop de grond in te boren. ,,Of we ooit nog wel eens denken aan een comeback als Jiskefet op tv? Eigenlijk niet.'' Michel Romeyn: ,,Het tv-landschap is wat mij betreft zo ongehoord vervelend geworden. Tegenwoordig moet je allerlei plannen ter goedkeuring voorleggen aan een netmanager die er ook geen verstand van heeft en zonder argumenten je idee kan afwijzen. Die eer houden we graag aan onszelf.''
Herman Koch: ,,Los daarvan moet je jezelf afvragen wat je nog toe kunt voegen aan wat je al hebt gemaakt voor tv. Het voordeel van het werken aan een liveshow in een grote zaal als de HMH is dat het compleet anders is dan het televisiewerk, zodat je ongegeneerd je oude jasje weer aan kunt trekken en weer lekker gek kunt doen. Je gaat weer lekker Debiteuren/crediteuren doen, maar niet met de druk om twaalf tv-afleveringen van zoveel minuten te maken.''
Na hun Jiskefet-periode zijn Koch, Prins en Romeyn hun eigen weg gegaan. Zo schreef Koch twee succesvolle romans en acteerden Prins en Romeyn in tal van succesvolle speelfilms en televisiedrama's. Koch: ,,In onze televisietijd was de druk om wekelijks met iets te komen soms zo hoog, dat het soms wel echt werk leek. Nu besteden we zes weken aan een reeks liveshows, en voelt het meer als een tussendoortje, uitje. Als we dit fulltime, acht maanden zouden moeten doen, zouden we het waarschijnlijk al een stuk minder leuk vinden.''

Samen met de lullo's hoort Debiteuren/Crediteuren tot de succesnummers uit het oeuvre van Jiskefet. Zoals de Lullo's de joviale begroeting 'Heee lul' introduceerden in de Nederlandse taal, zo werd de begroeting 'goeiesmorgens' en de uitroep 'toedeledokie' uit Debiteuren/Crediteuren gemeengoed op menig kantoor. Edgar de naïeve stuntelaar, Jos de bijdehante pestkop, Storm de door adrenaline aangedreven macho en de lichtelijk onnozele juffrouw Jannie : ze behoren inmiddels tot de topstukken uit het omroepmuseum.
Hoe deze kantoortypes precies gaan figureren in een grote muzikale show in een immense muziekhal, laten de drie heren graag in het midden. Feit is dat Jiskefet tijdens de shows gebruik zal gaan maken van een showballet, een liveband en immense videoschermen. ,,Het wordt toch zoiets als U2 op tournee,'' grapt Michiel Romeyn in de repetitieruimte van de heren met daarin een lange tafel met stoelen, een oude chesterfield en een groot wandbord met daarop briefjes met losse aantekeningen als 'gesmoorde kreet', 'jazz-act' en 'Oboema danst'. Romeyn: ,,Ik vergelijk het proces waarin we nu zitten met het uitgraven van een oude mammoet met kwastjes en schepjes. Jiskefet is toch een beetje een oude, verroeste roeiboot die het nog prima doet. En we hebben een onmetelijke put met 16 jaar ervaring en 16 jaar verschillende karakters om uit te scheppen; een kist boordevol poppenkastpoppen. Maar we maken alles nieuw. We gaan geen oude nummers herhalen. Mick Jagger kan het zich veroorloven om op zijn 70^ste Under My Thumb te zingen. Wij zouden dat op zich ook kunnen, maar vinden dat een beetje flauw.''
Prins: ,,Het gaat een vrolijke bonte avond worden, met veel liedjes, acts en sketches. Vorig jaar noemden we de shows concerten, dit jaar vonden we dat we dat niet weer konden doen dus hebben we het maar musical genoemd. Terwijl we eigenlijk gewoon iets soortgelijks gaan doen als vorig jaar, hoewel er wel her en der wordt gerefereerd aan de musical.''
Koch: ,,De gedachte is toch ook een beetje dat de musical het ultieme personeelsuitje is op veel kantoren. Intens genieten van die prachtige muziek en dat prachtige verhaal.''
Prins: ,,Wat je in april zal gaan zien is een nieuwe show met oude figuren en bekende situaties. We hoeven niet eindeloos meer te puzzelen over welk soort types we willen spelen.''
Koch: ,,We hebben alledrie iets voor onszelf gedaan de laatste tijd, maar zodra we hier weer aan tafel plaatsnemen, is het gevoel er gelijk weer. Zo van: o ja, zo deden we dat. Het is verbazingwekkend hoe snel je die types weer onder de knie hebt.''

Hoe ontstaan die types?
Prins: ,,Eerst bedenk je een karakter of een stem, zodat je houvast hebt. Als je hebt bepaald hoe dat persoon precies in elkaar zit, kan je improviseren tot in het oneindige, omdat je weet hoe dat persoon reageert op bepaalde omstandigheden.''
Romeyn: ,,Je kunt vanuit het karakter maar ook vanuit de situatie denken. Zo speelden we vandaag nog een situatie met twee oude homoseksuelen op een klein kamertje, en dat kwam gelijk tot leven. Inspiratie heet dat. Zien. Kijken. Ik zag twee van die oude homo's bij La Cage Aux Folles en dacht bij mezelf: hé, dat soort oude types zie je zelden meer. Zo'n oude dameskapper met zijn vriend. Albert Mol, maar dan ouderwets ordinair.''
Prins: ,,Als je ons heel goed zou kennen, zou je sommige van onze types kunnen herleiden naar mensen die we kennen, maar meestal is zo'n personage een samenstelling van verschillende indrukken. Een beetje van de stem van die, en de manier van doen van die.''
Koch: ,, Je gebruikt de intonatie van de ene persoon en de manier van koffie drinken van de ander.''

Jullie karakters verschillen nogal. Komt dat ook tot uiting in een duidelijke taakverdeling? Ofwel: wie doet wat in Jiskefet?
Romeyn: ,,Bij ons gaat het van olleke bolleke rebusolleke. De een roept wat, de ander roept wat terug, de derde gaat ermee aan de haal en de eerste maakt het weer af.''
Prins: ,,Ik denk dat we alledrie gelijkwaardig zijn. Ik denk dat dat ook een van de redenen van ons succes is: dat elk voorstel, hoe extreem en slecht ook, door de anderen op zijn minst een halve minuut serieus wordt aangehoord, alvorens het genadeloos wordt afgeserveerd. We hebben alle drie de kans een wezenlijke bijdrage aan dat wat het creatieve proces wordt genoemd. Het is moeilijk te determineren wie wat precies doet.''
Romeyn: ,,Het is een soort estafette. Een spelletje. Ik wil nog wel eens met een vracht ideeën binnenkomen. En dan scheppen die andere twee daar een beetje orde in.''
Koch: ,,Ik denk dat de meest gehoorde zin hier in deze ruimte is: 'weet je wat misschien wel leuk is?'. Een paar minuten later hoor je dan meestal 'Nee, weet je wat we moeten doen?'. En daar zit geen rolverdeling in. Elk idee wordt voortdurend voortgepingpongd.''

Is het werken van aan een liveshow veel anders dan het werken aan een tv-programma?

Romeyn: ,,Vorig jaar, bij die Lullo's in de Heineken Music Hall, kwamen we voor het eerst ons publiek tegen. Bij studio-opnames zaten er ongeveer 100 man in de zaal. En nu zaten er 4000 man.''
Koch: ,,Waarmee je overigens weinig contact hebt, want die zaal is echt immens. Met zo'n enorme bak moet je echt goed nadenken over hoe je het aanpakt, en wat je precies doet met die videoschermen, zodat iedereen wat te zien heeft.''
Romeyn: ,,Ik vond het doodeng om te doen, dat kan ik je wel vertellen. Maar het is fantastisch om eens lekker buiten de deur te pissen en iets heel anders te doen wat je gewend bent.''
Prins: ,,Michiel heeft wel eens Pinkpop gepresenteerd en ik heb wel eens gezongen in de Arena, maar toch; als je daar staat: het is zo'n enorme, abstracte groentehal. Je gaat automatisch groter spelen en meer herrie maken.''
Koch: ,,Je timing is ook iets anders. De tijd dat een grap de achterste rijen van de zaal heeft bereikt en de respons weer terug is bij het podium, vergt dat je soms wat anders moet timen.''

Denken jullie nog wel eens terug aan de begindagen van Jiskefet en jullie doorbraak?
Prins: ,,Ik denk dat onze doorbraak kwam toen we met publiek gingen werken. Die eerste twee seizoenen waren vooral filmpjes, daarna ontstond die vreemde mengvorm met publiek in de studio.''
Romeyn: ,,Toen kwam ook ons besef van het bestaan van een publiek. Zo van: ga nu eens niet iets doen dat alleen bestemd is voor de grachtengordel of studenten natuurkunde, maar doe iets dat een breed publiek leuk zou kunnen vinden. We kwamen er toen ook achter dat je absurde taferelen kunt laten plaatsvinden in alledaagse settingen, zoals bij voorbeeld het kantoor of het studentenhuis.''
Prins: ,,We hebben geen van drieën lange tijd op een kantoor gewerkt. Maar het is opvallend dat als je bedenkt hoe het er aan toe zou kunnen gaan op kantoor, het vaak ook grotendeels klopt. Het kantoorleven is kennelijk één groot cliché. Dat je bij jezelf denkt: ze zullen zich wel vervelen. Klopt! Ze zullen elkaar wel gaan jennen. Klopt! Ze zullen wel uitkijken naar de koffie. Hetzelfde geldt voor die lullo's. Mensen vragen wel eens of we daarvoor research hebben gedaan, omdat het zo goed klopt. Maar klaarblijkelijk hoeft dat dus helemaal niet, want de clichés blijken behoorlijk waarheidsgetrouw en raak te zijn.''
Romeyn: ,,Ik denk dat wij ons alledrie heel goed kunnen inleven in personages.''
Koch: ,,Een kwestie van observeren, inleven en ervan genieten. Naar mensen kijken, gedrag observeren, is toch leuker dan een roman lezen.''
Romeyn: ,,Ik zie het als een mengeling van voyeurisme en leedvermaak.''
Prins: ,,Hoe het er op kantoor aan toegaat, is eigenlijk behoorlijk cynisch.''
Koch: ,,Het is hard en gaat ver, maar omdat het zo dik is aangezet en zo over de top is, wordt het toch omarmd.''
Romeyn: ,,Het is toch een beetje het Youp van 't Hek-effect. Hij trapt hard aan tegen Volvobezitters en hockeymeisjes met plissérokjes, maar wordt er bijkans door doodgeknuffeld. Wij worden ook hogelijk gewaardeerd door corpsballen en kantoorlui.''

Waar kijken jullie met trots op terug?

Koch: ,,Tampert. Ik heb dat nooit teruggezien, maar toen ik het onlangs zag, was ik eigenlijk best onder de indruk. Al die stiltes, dat ritme: een soort omgekeerd schmieren, zeg maar. Wat opmerkelijk is dat Tampert populair is onder jongeren die het origineel, Derrick, niet kennen. Dat is wel bijzonder, vind ik.''
Romeyn: ,,Ik ben geneigd om helemaal niet terug te kijken, omdat het verleden altijd geïdealiseerd wordt en ik bang ben dat het tegenvalt. Maar wat ik de laatste maanden heb teruggezien, vond ik eigenlijk best goed.''
Prins: ,,Alleen op ons vroege werk, die allereerste jaren, ben ik niet echt trots. Daar zit veel troep tussen. Je kan echt zien dat we nog aan het zoeken zijn. Het is soms allemaal veel te flauw, plat en melig.''
Koch: ,,Voor ons had je ook nog Herenleed, Wim T. Schippers en Theo & Thea. Wij wilden daar echt iets aan toevoegen.''
Romeyn: ,,Ik vond het wel ergerlijk dat wij, omdat we opereerden in de absurdistische hoek, te pas en te onpas werden vergeleken met Monty Python. Terwijl ik helemaal niets heb met Monty Python.''
Koch: ,,Sommige dingen van Monty Python vonden we vooral goed gemaakt, maar het was niet zo dat we alles van ze bestudeerden of er helemaal weg van waren.''
Romeyn:,,Wij vonden het leuk om een klein brommertje met een gigantische pizzabak achterop, met een raar ventje met een enorm zwaard door het Amsterdamse bos te laten rijden, hard pizza cappriosa roepen. Absurd? Zeker! Het was voor ons leuk om te maken, dat had niets met Monty Python te maken.. Het was voor ons toch eigen lol eerst.''

Goeiesmorgens De Musical is van 1 t/m 7 april te zien in de Heineken Music Hall. Half april is de dvd-registratie te koop in de winkels. Voor kaarten en informatie: www.seetickets.nl